Duurzaamheid versnelt wanneer intrinsieke motivatie en financieel belang samenvallen

Interview met Gert Kroon


De wereldbevolking als missie

‘De missie van Arcadis is te werken aan een goed woon- en leefklimaat voor iedereen. Aangezien we als bedrijf steeds meer mondiaal opereren, komt onze aandacht t.a.v. deze missie ook steeds meer op de hele wereldbevolking te liggen.

Water is een belangrijk speerpunt voor ons bedrijf. Dat gaat in de eerste plaats om de stijging van het waterpeil. Immers, hoewel er geen 100% eensgezindheid bestaat over de oorzaken, is het in ieder geval duidelijk dát het waterpeil stijgt. Daar moeten we als mensheid dus wat mee. Arcadis wordt vaak ingezet om de kennis in te brengen voor oplossingen op dat gebied. Zoals bijvoorbeeld in New Orleans, waar we in samenwerking met andere bedrijven, de opdracht hebben uitgevoerd om het gebied weer op te bouwen én het beter te beveiligen tegen het water.

De helft van de wereldbevolking leeft in delta’s en wordt dus potentieel bedreigd door het stijgende waterpeil. Dat is nogal wat. Kustverdediging is dus een heel belangrijk vraagstuk als je het hebt over een goed leefklimaat voor iedereen.

Ook op een andere manier houden we ons bezig met water. Toegang tot schoon drinkwater wordt een steeds groter probleem. Daar is wel een samenhang met het probleem van de wateroverlast. Als namelijk het klimaat extremer wordt, dan krijgen we aan de ene kant vaker te maken met een teveel aan regenwater, maar aan de andere kant ook met grotere periodes van droogte. De helft van de wereldbevolking heeft in de toekomst volgens inschattingen geen toegang tot schoon drinkwater. Tevens worden voedseloogsten bedreigd door de droogtes.

De menselijke mindset is de beperkende factor

Bovenstaande lijkt wellicht een somber verhaal. Toch ben ik optimistisch. Ik werk met ingenieurs, met kennis, met technologie. Daardoor merk ik dat we qua kennis en mogelijkheden de problemen die er zijn allemaal zouden kunnen oplossen. Technologie is niet de beperkende factor. Wat wel de beperkende factor is, is de mindset van mensen. Daar zit het omslagpunt. Bijvoorbeeld kan dat gaan om politieke keuzes. Het zijn immers politieke en financiële keuzes hoeveel er geïnvesteerd wordt in het realiseren van oplossingen. Ik ben er van overtuigd dat als de druk maar hoog genoeg wordt – en dat wordt het vanzelf – dat dan de keuzes gemaakt zullen worden die nodig zijn. Dan zal blijken dat de oplossingen technisch haalbaar zijn.

We kijken als Arcadis expliciet naar de lange termijn. Vooral doen we dat bínnen de opdrachten die we voor onze opdrachtgevers uitvoeren. Binnen de grenzen van de opdracht kijken we naar de optimaal duurzame en lange-termijn oplossing. Ook daar speelt de menselijke factor weer een belangrijke rol. De oplossing die je implementeert moet op de lange termijn hanteerbaar zijn voor de mensen ter plekke. Het onderhoud van de gekozen oplossing ligt immers in hun handen.

Wanneer de middelen niet eindeloos zijn, wat feitelijk altijd zo is, dan kijken we wat er in de gegeven situatie het beste past. De mogelijkheden van de mensen die in een gebied wonen, is dan een belangrijke factor. In het Ruimte voor de Rivier programma bijvoorbeeld, betekende dat dat we meer zijn gaan kijken hoe mensen mét het water kunnen leven dan hoe ze ertegen kunnen ‘vechten’. Het kan bijvoorbeeld verstandiger zijn om woningen op terpen te bouwen in plaats van steeds hogere en sterkere dijken te moeten bouwen. Je biedt dan ruimte aan het water en maakt je als samenleving niet afhankelijk van een defensieve oplossing om het water ‘buiten’ te houden.

Naar een leven mét de natuur

Als we het hebben over de transitie van de samenleving, dan is het dat ‘leven met de natuur’ waar het wat mij betreft om gaat. We hebben jarenlang gedacht dat we de natuur naar onze hand konden zetten. Maar die gedachte blijkt op heel veel terreinen haar eindigheid te bereiken. We kunnen in deze richting niet verder omdat we zien dat ontwikkelingslanden aan het opkomen zijn en, logischerwijs, eenzelfde levensstandaard nastreven als die van ons. Dat zou op de huidige wijze absoluut onhaalbaar zijn. We zullen echt toe moeten naar een gesloten balans. Naar leven met de natuur in plaats van leven te koste van de natuur.

Ook daar ben ik optimistisch over. De technische oplossingen zijn voorhanden om die balans erin te brengen. We kunnen technisch al zo veel meer dan we denken.

Door het geven van de juiste prikkels komt de focus goed te liggen

Een mooi voorbeeld van meer kunnen dan we denken, is wat er binnen Arcadis gebeurde nadat een klant van ons een nieuw initiatief kwam. Dat ging om ProRail. Zij hebben de CO2-ladder geïntroduceerd. Dat is een manier om in de keten de CO2-uitstoot in beeld te brengen en te kunnen vergelijken. ProRail gebruikt de CO2-ladder, die inmiddels in bredere kring gebruikt wordt, bij de selectie van opdrachtgevers. Dit zorgt er dus voor dat er duidelijkheid en transparantie is, en tevens een harde ‘incentive’ wanneer je erin slaagt je CO2-uitstoot te verlagen. Wij merkten dat er binnen ons bedrijf echt iets in gang werd gezet op het moment dat de CO2-ladder gehanteerd ging worden. Tot die tijd deden we ook al veel inspanningen gericht op CO2-reductie. Maar door de ladder kwam ineens alles bij elkaar. Onze focus kwam erop te liggen, waardoor we de mogelijkheden die er al waren ineens heel gericht gingen clusteren.

Veel bedrijven, ook het onze, hebben zeker een ideologie die ze nastreven. Maar in je dagelijkse beslissingen en inspanningen is geld toch wel de grootste ‘driver’. Bij beursgenoteerde ondernemingen zoals Arcadis speelt dat helemaal sterk. Je ontkomt niet aan de kwartaalcijfers. Daarnaast probeer je je toch nog vrij te maken voor meer lange-termijn en bredere belangen en op basis van wilskracht en motivatie lukt dat ook wel. Maar dat blijft een tweede prioriteit. Wat we met de CO2-ladder merkten is dat de intrinsieke motivatie ging samenvallen met een financieel belang. Dan gaat het ineens hard.

Een community vormen rondom duurzaamheid

De meeste mensen acteren in het hier en nu. Ze zijn vooral bezig met korte termijn. Vermoedelijk is dat ook goed. Maar aandacht voor de lange termijn is wel óók belangrijk. We zien dat die lange termijn-blik meestal niet van de politiek komt. Daar zijn ook begrijpelijke redenen voor. Aandacht voor de lange termijn kun je eerder bij bedrijven verwachten. Je ziet dat vooral hele grote becrijven, die in de business-to-consumer markt opereren, hier een actieve rol in nemen. Zij zetten zich direct in om de beeldvorming en het bewustzijn van mensen te beïnvloeden. Ze zoeken naar manieren om met mensen een community te vormen waarin duurzaamheid en maatschappelijke belangen centraal staan. Als het gaat om mind-set verandering, dan is dat waar de versnelling vandaan komt.

Interview in 2013 t.b.v. het boek 'Onze economie opnieuw uitvinden'.

Gert Kroon was ten tijde van het interview lid van de directie van ARCADIS Nederland en daarbinnen verantwoordelijk voor alle activiteiten van ARCADIS in Nederland op het gebied van infrastructuur en transport. Sinds 1 januari 2014 is hij algemeen directeur van ARCADIS Nederland en tevens directielid van ARCADIS Europa.