Een eenvoudig
antwoord op deze vragen is er volgens mij niet. Maar wat mij betreft begint het steeds bij de vraag 'Wat willen we?'
Het heeft zin het er met elkaar over te hebben hoe we onze
samenleving zouden wíllen. Hoe willen we omgaan met onze medemens, dichtbij en
ver weg? Hoe willen we omgaan met onszelf? En als het bijvoorbeeld gaat over
onze economie: wíllen we onszelf afhankelijk opstellen van een op een
specifieke manier ingericht geldsysteem?
Door te beginnen bij de vraag 'Wat willen we?'
krijgen we een realistisch beeld over de ontwikkelingen die mogelijk en zinvol
zijn. Zinvol omdat ze ons brengen in een richting die we waarderen. Mogelijk
omdat we er de collectieve drive voor hebben. Al bevindt deze drive zich
wellicht grotendeels onder de oppervlakte. We zullen de motivatie van mensen
hard nodig hebben om de door onszelf gewenste veranderingen tot stand te
brengen.
Want als er één ding duidelijk is, dan is het
wel dat de richting die we nu collectief op gaan, niet de richting is die we
gezamenlijk willen. We zien dat op zeer veel terreinen. Denk aan bureacratisering, sub-optimalisaties, bezuinigingen, uitputting van de aarde en sterk ongelijke verdeling van de welvaart. Ik ben er zeker van dat er
draagvlak is voor verandering. Wat niet wil zeggen dat de verandering er
vanzelf zal komen en soepel zal verlopen. Het is namelijk een verandering die
van ons vraagt dat we patronen doorbreken, vermeende zekerheden opgeven ... en we weten allemaal uit eigen
ervaring hoe lastig dat is. Vaak gebeurt dat zelfs pas als we met onze rug
tegen de muur staan.
Maar hoe dan ook, uiteindelijk zúllen we die
patronen doorbreken. En hoe plezieriger dat voor ons verloopt, hoe beter het
is. Waar het op aan komt is leiderschap tonen. Niet alleen door de bekende
(politieke) leiders, maar door iedereen op z'n eigen manier. Door leiderschap
te tonen doorbreek je patronen. Door leiderschap te tonen kun je dingen die
lastig zijn uiteindelijk toch bereiken.
Het bijzondere aan maatschappelijke transitie is
dat het er dan om gaat als collectief leiderschap te tonen. Leiderschap over
onszelf als mensheid. We kunnen duidelijk zien en ook aanvoelen dat onze
samenleving voor grote veranderingen staat. Wíj maken deel uit van die
veranderingen. Wij bepalen hoe die veranderingen zich zullen voltrekken. Maar
wetend hoe moeilijk het is om op individueel niveau patronen te doorbreken, hoe
moeilijk zal het dan zijn om dat op collectief niveau te doen?
De sleutel zit erin om het draagvlak dat er al is zichtbaar te maken, in de 'spotlights' te zetten. Als we de diepere motivaties
van mensen - hun idealen, verlangens en wensen - op tafel krijgen, krijgen we
zicht op de mogelijkheid om te veranderen. Dan zien we waar we kunnen beginnen.
Niet omdat het moet. Niet omdat we ergens bang voor zijn. Niet omdat het moreel
vereist is. Maar simpelweg omdat we het willen. Omdat we onze inspanningen en
talenten wíllen inzetten voor het huidig en toekomstig welzijn van mensen,
inclusief onszelf.
Concreet kun je op allerlei manieren een
'podium' bieden voor de diepere drijfveren van mensen. Van kunst tot social
media, van een groot congres tot een één-op-één gesprek. De vraag is niet of
het kán. De vraag is of we het dóen. Ieder mens, ieder bedrijf en iedere
instantie heeft uitstekende mogelijkheden om zo zijn steentje bij te dragen aan
een cultuur die ruimte biedt aan wat we ten diepste willen.
Heidi
Leenaarts
