Steeds opnieuw worden we geconfronteerd met verontrustend nieuws over de financiële markten. En erger nog, een heldere strategie hoe we het geheel aan problemen kunnen oplossen lijkt niet voorhanden. Al het streven lijkt erop gericht 'het' zo lang mogelijk te rekken. Maar wat zijn we dan aan het rekken? Wat is dat zo zorgwekkende waar we op af stevenen? En - veel belangrijker - wat staat ons te doen?
Het ziet er naar uit dat we er niet aan ontkomen dat het 'echt mis' gaat op de financiële markten. Wat dat precies zal betekenen weten we niet, maar ongetwijfeld zal het veel consequenties hebben. Maar méér zin heeft het om onze aandacht te richten op de vraag wat ons te doen staat.
Wanneer we ons voorstellen dat ons vertrouwen in ons geldsysteem daadwerkelijk weg zou vallen, dan krijgt de vraag 'wat te doen?' ineens een nieuwe dimensie. Want zónder vertrouwen in ons geldsysteem, komt ook ons vertrouwen in elkaar - en daarmee ons vermogen om samen te werken - op losse schroeven te staan. Dan komen we vanzelf uit bij de vraag 'wat is wezenlijk voor ons?'. Waar hechten we aan? Wat willen we hoe dan ook in stand houden? Wat hebben we nodig om te leven? Wat hebben we nodig om dat leven de moeite waard te vinden? Doordat we met zo veel mensen op deze planeet leven, zijn we zeer op elkaar aangewezen. Om als samenleving (lokaal en mondiaal gezien) succesvol te zijn, is één ding van het allergrootste belang: samenwerken.
En aan dat samenwerken zúllen we, hoe dan ook, een nieuwe invulling gaan geven. We hebben lange tijd met elkaar samengewerkt binnen de grenzen én de mogelijkheden van een geldsysteem dat gebaseerd is op banken die geld, en daarmee schuld, creëren. Binnen dat systeem is er een permanente stimulans tot groei, wat ons veel heeft gebracht. Maar er is ook een keerzijde: er is immers ook een permanente noodzaak tot groei. De vraag die we onszelf zouden kunnen stellen, is of we nog steeds willen dat een systeem voor ons bepaalt dát we moeten groeien. En wel in een steeds hoger tempo.
Echter, het onszelf stellen van die vraag zou beteken dat we als collectief een patroon moeten doorbreken. Op eigen kracht gaat ons dat vermoedelijk niet lukken: patronen doorbreken valt nou eenmaal niet mee. Het ziet er naar uit dat het systeem ons een handje gaat helpen. We lopen uiteindelijk toch wel tegen onze eigen grenzen (en van de planeet) aan. En net als bij iemand die overwerkt raakt en daardoor (uiteindelijk) weer het leiderschap over zichzelf kan nemen, zullen we als collectief waarschijnlijk naderhand ook zeggen 'het heeft zo moeten zijn'. Want als 'het systeem' ons in de steek laat, zal het op een gegeven moment tot ons doordringen dat we vrij zijn. Vrij om te kiezen onder welke voorwaarden we met elkaar samen willen werken. Vrij om te kiezen hoe we met onszelf en met elkaar om willen gaan.
Makkelijk zal het zeker niet worden. Maar om het er zo goed mogelijk af te brengen, is het belangrijk ons af te vragen waar we dan wél ons vertrouwen in willen stellen. Zijn er (nieuwe) voorwaarden van samenwerken die we durven vertrouwen? Zijn er (informele) leiders die we vertrouwen? Vertrouwen we elkaar eigenlijk? En vertrouwen we onszelf?
Samenwerken lukt niet zonder vertrouwen. Het is daarom van groot belang op zoek te gaan naar dát in onszelf en dát in elkaar, waar wel wel ons vertrouwen in willen stellen. Dat doet een groot beroep op onze cultuur, op onze manier van omgaan met elkaar. Hoe opener we zijn, hoe meer we van onszelf laten zien, hoe meer we in contact staan met onze eigen diepste kern, hoe steviger de basis van vertrouwen zal zijn. En om aan een dergelijke open cultuur te werken, hoeven we echt niet te wachten tot de volgende schok in ons economisch systeem. Een open cultuur heeft altijd zijn waarde en ook is er altijd ruimschoots gelegenheid om eraan bij te dragen. Iedereen heeft er zijn eigen aandeel in, wat je functie of positie in de samenleving ook is.
Kijk vandaag eens door díe bril naar de wereld, en je zult zien hoeveel er al gebeurt. Is er dus reden om negatief te zijn over de toekomst van ons economisch model: Ja. Is er reden voor paniek: Nee. Er is reden voor vertrouwen.
